บทความคุณธรรม

อาหารและน้ำหล่อเลี้ยงชีวิตทางกายสำคัญมากฉันใด อาหารหล่อเลี้ยงชีวิตทางใจก็สำคัญฉันนั้นและอาจจะสำคัญลึกซึ้งกว่าการหล่อเลี้ยงทางกาย เพราะอาหารทางกายช่วยให้ร่างกายสดชื่น อิ่ม ทำให้เกิดพลังเข้มแข็ง แต่อาหารบำรุงใจทำให้ใจสดชื่น ทำให้ใจเข้มแข็ง เราขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ ถ้าจะมีแต่กำลังกายแต่ขาดกำลังใจก็ทำให้กายเพลียไปได้ แต่ถ้ามีแต่กำลังใจแต่กำลังกายไม่มีเราก็ทำอะไรไม่ได้เช่นกัน

อะไรคืออาหารใจที่ทำให้จิตใจเข้มแข็ง คำตอบควรมีหลากหลาย แต่วันนี้ผมจะพูดถึงหนึ่งในหลายอย่างคือ ความภาคภูมิใจในตัวตน บุคคลที่มีสุขภาพจิตเข้มแข็งเป็นบุคคลที่มีความภาคภูมิใจในตนเอง มีคนมากมายความรู้สึกในห้วงลึกก้นบึ้งในหัวใจเขามีความรู้สึกขาดความภูมิใจในตัวเอง ในสายตาของผู้อื่นเขาอาจเป็นบุคคลที่น่าภาคภูมิใจ แต่ตัวเขาเองหามีความรู้สึกอย่างนั้นไม่ ฉะนั้นปฏิกิริยาที่สะท้อนความรู้สึกไม่ภาคภูมิใจในตนจะออกมาในรูปของการไม่เคารพตนเอง และเมื่อเขาขาดการเคารพตนเอง ไม่พอใจตนเอง ไม่ภูมิใจในตัวตนทำให้ออกอาการหงุดหงิด โมโหง่าย มีปัญหาในการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น ผู้ที่ขาดความภูมิใจในตนเองเขาจะต้องรอและร้องขอความภาคภูมิใจที่จะมีบางคนมอบให้ ถ้าไม่มีใครมอบให้เขาจะต้องแสดงอารมณ์โกรธระบายความรู้สึกและในเวลาเดียวกันทำให้ผู้อื่นยินยอมตน อะไรคือปัจจัยที่ทำให้ผู้นั้นขาดความภาคภูมิใจ คำตอบง่ายๆ คือ เขาขาดอิสรเสรี ไม่มีใครในโลกที่ไร้อิสรภาพแล้วจะรู้สึกภาคภูมิใจได้ อิสระที่ผมพูดถึงนี่คืออิสระจากแรงกระตุ้นหรือตัวเร่งปฏิกิริยา ชีวิตหลายคนถูกควบคุมโดยแรงกระตุ้นซึ่งเป็นตัวเร่งปฏิกิริยาตอบโต้ทำให้เกิดการตอบสนอง เขาแรงมาเราก็แรงตอบ เขาด่ามาเราก็ด่าตอบ ฯลฯ แท้จริงแล้วถ้าเรามีเสรีภาพจริง เราไม่จำเป็นต้องแสดงปฏิกิริยาตอบโต้เช่นนั้น เราสามารถเลือก ตอบสนองรูปที่สร้างสรรค์โดยไม่จำเป็นตอบโต้เลย ถ้าเราสามารถควบคุมตัวกระตุ้นให้อยู่ภายใต้กฎแห่งความดี ความถูกต้อง ความเหมาะสมได้มากเท่าใด ความภูมิใจในตัวเอง การเคารพตนเองก็จะมีมากเท่านั้น

ความรู้สึกเป็นอิสระและความภาคภูมิใจในตนเองจะเดินคู่กันเสมอ ต่อไปนี้ให้เรามาพิจารณาดูการเลือกตัวกระตุ้นหรือตัวเร่งปฏิกิริยาดูว่าเราจะเลือกอะไร อำนาจการเลือกตัวเร่งปฏิกิริยาจะกำหนดความภูมิใจ เราทุกคนรู้ดีว่าความดีเป็นสิ่งที่มีคุณค่า ยิ่งสะสมความดีมากเท่าใดก็ยิ่งทำให้มีความภาคภูมิใจได้มากเท่านั้น แต่การทำดีเพื่อให้ตัวเราดูดีไม่ใช่เป็นสิ่งที่ทำให้เราภูมิใจเพราะถ้าความดีนั้นไม่ทำให้ตัวเองดูดีเราก็จะไม่ทำหรือแม้จะดูดีแต่ไม่เป็นจุดเด่นเขาจะไม่ทำ บางคนเลือกทำเฉพาะในสิ่งที่ทำให้รู้สึกดีโดยไม่คำนึงถึง สิ่งที่ทำให้รู้สึกดีนั้นเป็นเรื่องถูกต้องหรือขอเพียงแค่สะใจ

แต่ที่สำคัญและทำให้ตัวเรามีคุณค่าอันเป็นรากฐานของความภาคภูมิใจในตัวเองคือ เลือกที่จะทำดี ทำในสิ่งที่ถูกต้องเพราะเห็นว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งดีและถูกต้อง เราเลือกและตัดสินใจทำโดยไม่ต้องให้มีอำนาจใดมาเร่งปฏิกิริยา เมื่อเราทำเช่นนี้ได้เราก็ไม่ต้องคอยหาคำชมเชยจากใคร และถ้าใครไม่ชมก็ไม่เดือดร้อน หรือแม้จะมีคนพูดให้เราเกิดการเสียการควบคุมตนเอง เช่น พูดให้ร้าย พูดทำให้เราเสียเครดิต เราจะไม่หวั่นไหวเพราะเราสะสมความดีด้วยการทำดีเองได้ทุกๆ วัน ทุกขณะจิต เราไม่ต้องคอยพึ่งความภูมิใจจากคำชมของคนอื่นเลย ฉะนั้นจงสร้างความภาคภูมิใจให้ตนเองด้วยการเลือดตัดสินใจทำดีให้มาก

 

 

 

ที่มา : http://www.romyenchurch.org